 |
| Làm sao ăn kiêng hiệu quả? |
Bạn đang cố giảm cân nhưng cơn thèm ăn vẫn tấn công bạn vào buổi tối. Hãy tưởng tượng, bạn vào bếp, mở tủ lạnh, thấy táo và lê. Có thể bạn sẽ suy nghĩ một tẹo xem nên ăn cái nào, nhưng cũng chẳng phải là quá đau đầu để lựa chọn vì cả hai đều khá ngon và tốt cho sức khỏe.
Nhưng sẽ ra sao nếu trước mặt bạn là một quả lê và một ly kem sô-cô-la? Bây giờ bạn mới thật sự phải đưa ra lựa chọn, vì không còn đơn giản chỉ là…táo với lê nữa. Không có nghi ngờ gì, lê thì chắc chắn là tốt hơn cho sức khỏe nhưng vị ngọt và béo của kem lại chẳng buông tha bạn tí nào. Bạn đưa ra hàng tỉ các tiêu chí để so sánh cả hai và cuối cùng không biết phải quyết định ra sao.
Rất rất nhiều người đang cố ăn kiêng sẽ ngã lòng trước tình huống này. Và đó là lý do của tình trạng béo phì ở một bộ phận dân số hiện nay. Nhưng tại sao? Vì sao ngay cả khi chúng ta biết được lợi và hại, biết được rằng mình nên ăn cái gì thì việc ăn kiêng vẫn khó khăn đến thế? Và tại sao một số người lại có khả năng tự kiểm soát tốt hơn những người khác?
Nếu đơn giản chỉ nói là do có người có nhiều quyết tâm hơn người khác thì chẳng nói làm gì. Vậy tại sao họ lại có khả năng đánh giá tốt hơn? Điều gì xảy ra trong cấp độ nhận thức nền tảng nhất giúp đưa đến những quyết định chế độ ăn tích cực và tiêu cực?
Một nhóm các nhà khoa học tâm lý tại Caltech (Trường ĐH Công nghệ California) -- Nicolette Sullivan, Cendri Hutcherson, Alison Harris và Antonio Rangel – đã thử tìm lời giải đáp cho những câu hỏi trên bằng cách nghiên cứu những cơ chế nhận thức nằm bên dưới sự lựa chọn. Họ cho rằng có lẽ đường dẫn thần kinh về việc ra quyết định xử lý riêng rẽ từng đặc tính khác nhau của thức ăn. Cụ thể hơn, nhóm dự đoán rằng các đặc tính như mùi vị có thể được xử lý nhanh hơn những đặc tính trừu tượng như những lợi ích cho sức khỏe. Liệu một thứ căn bản như tốc độ xử lý có giúp giải thích những khó khăn trong việc tự kiểm soát chế độ ăn – và lý giải sự khác biệt trong ý chí của từng cá nhân?
Các nhà khoa học quyết định kiểm nghiệm ý tưởng này trong phòng thí nghiệm, sử dụng một công nghệ khá lạ. Họ yêu cầu các nghiệm thể đưa ra một loạt các quyết định “khó khăn” trong việc lựa chọn thức ăn – trái cây hay đồ ngọt. Trong lúc đó, nhóm sử dụng máy tính để theo dõi đồ thị của từng lựa chọn. Điều này cho phép nhóm nghiên cứu chỉ ra chính xác thời điểm mà mùi vị và suy nghĩ về lợi ích cho sức khỏe tham gia vào tiến trình ra quyết định. Các nhà khoa học đo đạc, đến từng phần ngàn giây, bất kỳ khác biệt nào về thời gian trong việc nghiệm thể đưa ra những cân nhắc, để tìm hiểu xem liệu việc được xử lý trước có giúp giải thích cho lý do tại sao mùi vị thường “thắng thế” trước sức khỏe khi chúng ta đưa ra lựa chọn.
Và theo như những gì mà bài báo trong tạp chí Psychological Sciencemô tả, dự đoán trên hoàn toàn chính xác.
Các nhà khoa học tìm ra rằng, trung bình một lượt lựa chọn, những đặc tính căn bản như mùi vị được xử lý nhanh hơn đặc tính về sức khỏe khoảng 195 phần ngàn giây. Nghe có vẻ như chẳng là bao nhưng thật ra đó lại là một khoảng rất lớn khi tính đến việc lựa chọn tức thời. Thật vậy, khoảng cách trên có thể mang ý nghĩa là một số lựa chọn được đưa ra thậm chí cả trước khi những quan ngại về sức khỏe “bước” vào cuộc. Các nhà khoa học cũng tìm ra rằng những khác biệt về sự tự kiểm soát của từng cá nhân có liên hệ đến tốc độ mà mùi vị và quan tâm về sức khỏe được xử lý. Những lo lắng về sức khỏe càng đến chậm bao nhiêu so với mùi vị trong biểu đồ lựa chọn thì mức độ tự kiểm soát của cá nhân đó càng thấp.
Nếu việc chế độ ăn thất bại có nguyên nhân đến từ những khác biệt chi li về thời gian trong dẫn truyền thần kinh căn bản khi ra quyết định, đâu là những điều mà chúng ta cần rút ra? Nhìn chung, việc làm chậm các quyết định về chế độ ăn – đồng thời giảm phần thời gian dành cho việc đánh giá một mình mùi vị -- có thể dẫn đến những quyết định tích cực hơn. Tự kiểm soát có thể được cải thiện với những can thiệp giúp đẩy nhanh tốc tộ xử lý các thông tin sức khỏe. Ví dụ, trình bày các thông tin sức khỏe một cách nổi bật – như lượng calorie – có thể giúp xử lý nhanh hơn những thông tin trừu tượng, nhợ vậy những cân nhắc về sức khỏe có thể “ganh đua” hiệu quả hơn so với sự “quyến rũ” mãnh liệt và nhanh chóng đến từ mùi vị.
Béo phì có thể biểu hiện rõ mồn một trên từng cm lưng quần, nhưng các giải pháp về chế độ ăn có lẽ chỉ phụ thuộc vào từng phần ngàn giây khi ra quyết định.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét